Hebben werknemers ook recht op loon?
In de regio Valencia (Spanje) is een onderneming belast met de verbetering van Natura 2000- gebieden. Personeel werkt in verschillende micro-natuurreservaten. Personeel gaat ’s ochtends met eigen vervoermiddelen naar een door de werkgever aangegeven ‘basis’. Hier moeten ze om 08.00 uur zijn. Daar stappen ze in een voertuig van de werkgever. In dit voertuig bevinden zich de voor de uitvoering van de werkzaamheden benodigde materialen en met dit voertuig rijden zij naar de werkplek in het natuurreservaat. Om 15.00 uur worden zij met het voertuig weer teruggebracht naar de ‘basis’. Vanuit hier gaan ze weer naar huis.
Volgens de arbeidsovereenkomst is de reistijd van de ‘basis’ naar de werkplek in het reservaat geen arbeidstijd.
Is dit inderdaad geen arbeidstijd?
In Europa geldt de Arbeidstijdenrichtlijn. Hierin staat opgenomen dat ‘arbeidstijd’ de tijd is waarin de werknemer werkzaam is, ter beschikking van de werkgever staat en zijn werkzaamheden of functie uitoefent.
Het Hof van Justitie heeft op 9 oktober 2025 een arrest gewezen waarin zij deze vraag heeft beantwoord. Het Hof geeft aan dat de werkgever de voorwaarden voor de verplaatsing bepaalt. De werkgever bepaalt immers het vervoermiddel, plaats en tijdstip van vertrek en tijdstip van vertrek vanuit de werkplek. De werknemer moeten zich daarom noodzakelijkerwijs verplaatsen om de in de arbeidsovereenkomst afgesproken werkzaamheden uit te kunnen voeren, met inachtneming van de door de werkgever opgelegde reisvoorwaarden. Onder die omstandigheden is de reistijd inherent aan de uitoefening van de werkzaamheden. De werknemers kunnen niet vrij over hun tijd beschikken en zich niet met hun eigen zaken bezighouden. Zij staan tijdens de reistijd ter beschikking van de werkgever zodat de reistijd moet worden beschouwd als ‘arbeidstijd’.
Is dit in Nederland anders?
In Nederland is de Richtlijn omgezet in de Arbeidstijdenwet. ‘Arbeidstijd’ is daarin omschreven als ‘de tijd dat de werknemer onder gezag van de werkgever arbeid verricht’.
In 2013 (NJ 2015/452) heeft onze hoogste rechter de Hoge Raad al geoordeeld dat als de werknemer zich moet vervoeren met een vervoermiddel dat door de werkgever is aangewezen, dat er dan sprake is van ‘arbeidstijd’. Uitgezonderd wordt het woon-werkverkeer.
Heeft de werknemer nu ook recht op loon?
Ja, als de reistijd binnen de overeengekomen arbeidsomvang valt. De werkgever is dan verplicht het overeengekomen uurloon te betalen.
Maar hoe zit het met arbeidstijd voor of na de dienst? Dan hoeft deze arbeidstijd alleen betaald te worden als dit is overeengekomen in de arbeidsovereenkomst en/of cao is geregeld.
Daar komt nog bij dat het Hof van Justitie in dat geval (buiten de overeengekomen arbeidsomvang) ruimte geeft in de hoogte van de af te spreken beloning. Werkgever en werknemer mogen voor de reistijd een lager uurloon afspreken. Hierop geldt wel een uitzondering. Als door de werknemer het minimumuurloon wordt verdiend, dan is dat ook met minimumloon voor de gemaakte overuren.