Op 19 september 2025 heeft de Hoge Raad overwogen dat er geen rechtsregel bestaat die vereist dat de werkingssfeer van een verplichtstellingsbesluit gelijk moet lopen met die van een cao binnen dezelfde bedrijfstak.
Wat was hier aan de hand?
Medux is een bedrijf dat zich bezighoudt met:
“de verkoop, de after sales, de uitleen en het onderhoud van hulpmiddelen als voorzieningen om zelfstandig te kunnen leven, waaronder hoog/laag bedden met toebehoren, scootmobielen, aangepaste fietsen, loophulpmiddelen, badliften, badplanken, toilet- en douchestoelen, drempelhulp, rolstoelen, trippenstoelen, aangepaste stoelen, andere voorzieningen op het vlak van het faciliteren in het zelf wassen, zelfstandige toiletgang, enz.”
Het pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFWZ) is een pensioenfonds voor werknemers en werkgevers in de zorg. Op grond van de Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000 (Wet Bpf 2000) en het Besluit verplichtstelling tot deelneming in het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn (hierna: het verplichtstellingsbesluit) is deelneming aan PFZW verplicht gesteld voor ‘werkgevers’ zoals bedoeld in de zin van dat verplichtstellingsbesluit:
“a. werkgever in de intramurale en/of extramurale zorg:
de rechtspersoon, de maatschap, de vennootschap onder firma of de commanditaire vennootschap die zorg of hulp verleent in een of meer van de volgende vormen:
(…)
8. uitleen van verpleegartikelen
(…).”
Het doel van de verplichtstelling is, dat iedereen die in een bepaalde bedrijfssector (in dit geval de zorg) werkt een gelijke pensioenopbouw heeft, waarbij collectieve voordelen ontstaan, zoals bredere beleggingsmogelijkheden.
In 2018 heeft PFZW Medux medegedeeld dat zij in de periode van 1
juni 2014 tot 1 januari 2021 (op die datum is het werkgeversbegrip in het
vrijstellingsbesluit gewijzigd en valt Medux daar niet meer onder) verplicht aangesloten
moest zijn bij PFZW, omdat één van haar (hoofd)activiteiten bestaat uit de
uitleen van verpleegartikelen. Medux heeft in reactie daarop aangegeven zich niet
bezig te houden met de uitleen van verpleegartikelen; de door haar uitgeleende
artikelen zijn geen verpleegartikelen, maar hulpmiddelen ter bevordering van de
zelfredzaamheid van de afnemers.
Medux heeft vervolgens de kantonrechter gevraagd te verklaren voor recht dat
zij niet onder de verplichte werkingssfeer van PFZW viel in de periode van 1
juni 2014 tot 1 januari 2021. De kantonrechter heeft de vorderingen van Medux afgewezen.
Het hof heeft het vonnis van de kantonrechter bekrachtigd.
De Hoge Raad
In cassatie bij de Hoge Raad stelt Medux zich op het standpunt dat zij geen werkgever in de zorg is, nu zij niet onder de werkingssfeer van enige cao in de zorg valt en daarom (ook) niet valt onder de werkingssfeer van verplichtstellingsbesluit. Bovendien klaagt Medux dat zij niet onder het verplichtstellingsbesluit valt wegens een vermeend gebrek aan vertegenwoordiging door een werkgeversorganisatie in de zorg.
De Hoge Raad overweegt dat er geen rechtsregel bestaat die vereist dat de werkingssfeer van een verplichtstellingsbesluit gelijk moet lopen met die van een cao binnen dezelfde bedrijfstak, al zal het wel voor de hand liggen dat zij met elkaar overeenstemmen.
Ook de klacht van Medux dat zij
niet onder het besluit kan vallen wegens een vermeend gebrek aan
vertegenwoordiging door een werkgeversorganisatie in de zorg wordt verworpen,
want vindt geen steun in het recht. Op grond van artikel 2 lid 1 van de Wet Bpf
2000 is alleen vereist dat een meerderheid van de in de bedrijfstak werkzame
personen vertegenwoordigd is om een verplichtstelling te kunnen aanvragen. De
beoordeling of bij een aanvraag, wijziging of voortzetting van een
verplichtstelling voldaan is aan de representativiteitsgrondslag, is
voorbehouden aan de minister. Een niet-georganiseerde werkgever die onder de
reikwijdte van een verplichtstelling valt of dreigt te gaan vallen, kan
desgewenst op grond van de Wet Bpf 2000 een zienswijze indienen in het
besluitvormingsproces.
De Hoge Raad bevestigt daarom dat Medux verplicht is deel te nemen aan PFZW en
over de periode van 1 juni 2014 tot 1 januari 2021 bijdragen moet afdragen.
Tot slot
Deze uitspraak van de Hoge Raad bevestigt dat – hoewel het in het algemeen voor de hand ligt dat in een bepaalde bedrijfstak het werkgeversbegrip in de daarop van toepassing zijnde cao’(s) en in verplichtstellingsbesluit met elkaar overeenstemmen – het mogelijk is dat een werkgever niet onder de werkingssfeer van een cao valt, maar wel onder een verplichtstellingsbesluit en derhalve verplicht is deel te nemen en premies af te dragen aan dat pensioenfonds.